Witamina A

Witamina A to tak naprawdę połączenie kilku ważnych dla organizmu substancji; najistotniejszymi z nich są retinol i jego pochodne (tak zwane retinoidy) oraz beta – karoten. Należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Na co przede wszystkim wpływa witamina A? Jakie są skutki jej niedoboru i nadmiaru?

Rola witaminy A w organizmie człowieka

Do podstawowych zadań retinolu, beta – karotenu i ich pochodnych należy czynny udział w syntezie białek oraz hormonów steroidowych. Co więcej, substancje te wspomagają proces produkcji rodopsyny, czyli organicznego związku chemicznego, umożliwiającego dobre widzenie.

Witamina A jest niezbędna także w budowaniu naturalnej odporności organizmu. Przypisuje się jej również działanie przeciwnowotworowe – badania wykazują, iż retinol przyczynia się do zmniejszenia prawdopodobieństwa zachorowania na raka płuc, piersi i jelita grubego. Inną ważną cechą witaminy A jest jej korzystny wpływ na stan skóry; dzięki niej naskórek szybciej się regeneruje, a skóra właściwa lepiej wiąże wodę – to z kolei sprzyja produkcji kolagenu, a także spowalnia procesy starzenia i tworzenie się zmarszczek.

Występowanie witaminy A

Naturalnym źródłem retinolu są produkty pochodzenia zwierzęcego. Zalicza się do nich:

• wołowinę,
• cielęcinę,
• mięso drobiowe,
• ryby,
• mleko,
• ser topiony i dojrzewający,
• żółtka jaj,
• masło.

Szczególnie bogatym źródłem retinolu jest wątroba wieprzowa, drobiowa lub wołowa.

Z kolei naturalnymi źródłami beta-karotenu są produkty pochodzenia roślinnego, takie jak marchew, szpinak, cykoria, natka pietruszki czy jarmuż. Należy jednak pamiętać, iż powinny być one spożywane w połączeniu z niewielką ilością tłuszczu, na przykład oliwy z oliwek – przez wzgląd na to, iż witamina A jest przyswajalna dla organizmu jedynie w towarzystwie tłuszczy.

Niedobór witaminy A

Jednym z charakterystycznych objawów dla niedoboru witaminy A jest tak zwana kurza ślepota, czyli niezdolność do widzenia po zmierzchu oraz znacznie obniżona zdolność oka do akomodacji w zaciemnionych pomieszczeniach. Ponadto, jej niski poziom powoduje nadmierne przesuszanie się skóry, zwłaszcza w okolicach zgięciowych kończyn: na łokciach i kolanach; osłabienia odporności i niedostateczne nawilżenie gałki ocznej, co może skutkować zmętnieniem rogówki i zaburzeniami widzenia. Z kolei u dzieci i młodzieży brak witaminy A może doprowadzić do zahamowania wzrostu i zaburzeń w funkcjonowaniu układu nerwowego. Osoby starsze natomiast z powodu niedoboru retiolu i beta – karotenu często skarżą się na dzwonienie w uszach.

Nadmiar witaminy A

Nadmiar każdej substancji w organizmie człowieka jest szkodliwy, nie inaczej jest w przypadku zbyt dużej ilości witaminy A. Wówczas mogą pojawić się świądy skórne i ogólna zmiana jej zabarwienia, jak również łamliwość włosów i paznokci.

Charakterystycznymi objawami dla nadmiaru witaminy A są:

• częste bóle głowy,
• światłowstręt,
• powiększenie śledziony i/lub wątroby,
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego,
• drgawki.

Przedawkowanie witaminy A jest szczególnie niebezpieczne w przypadku kobiet w ciąży. Jej nadmiar jest bowiem toksyczny dla płodu, przez co może dojść do poważnych zaburzeń rozwojowych. Z tego powodu ciężarnym kobietom zaleca się ograniczenie spożycia produktów stanowiących źródło retinolu (czyli na przykład mięsa, wątróbki i żółtek jaj) oraz odstawienie suplementów diety zawierających witaminę A. Bez ograniczeń natomiast mogą one spożywać warzywa i owoce o wysokiej zawartości beta – karotenu.